Dnia 29 grudnia 2023 r. Stały Komitet XIV Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych przyjął nowelizację do Prawa spółek w Chinach [中华人民共和国公司法 Zhonghua renmin heguo gongsi fa], w której wprowadzono znaczące poprawki odnośnie dotychczasowego ich funkcjonowania. Zmiany wejdą w życie 1 lipca 2024 r. Poniżej zostaną omówione największe zmiany tak, aby umożliwić zapoznanie się z nimi każdemu współpracującemu z chińskimi spółkami bądź zamierzającemu wejść z nimi w kooperatywę.
- Kapitał zakładowy
Dotychczas przy zakładaniu spółki było możliwe, aby zadeklarowany kapitał zakładowy uiścić w nieokreślonym terminie. Nierzadko więc deklarowano wpłatę kapitału o nieprawdopodobnej wysokości za dziesięć, dwadzieścia, a nawet trzydzieści lat po założeniu spółki. Nowelizacja z 29 grudnia nakłada na nowe spółki obowiązek uiszczenia zadeklarowanego kapitału w ciągu pięciu lat od założenia, aby ukrócić panującą samowolę w tym zakresie. Należy więc spodziewać się, że kapitały zakładowe spółek będą stawać się widocznie niższe.
Spółki założone przed 1 lipca 2024 r., w tym także te, które funkcjonują już ponad pięć lat, będą musiały dostosować się do nowych przepisów i w ciągu pięciu lat od wejścia w życie nowelizacji uiścić w pełni kapitał zakładowy. Jeśli nie są w stanie tego zrobić, to mogą skorzystać z uproszczonej procedury, aby w ciągu tych pięciu lat mocą uchwały akcjonariuszy obniżyć kapitał zakładowy.
W przypadku, gdy zakład kapitałowy nie zostanie wpłacony w wyznaczonym terminie, na odpowiedzialnego akcjonariusza zostanie nałożona kara w wysokości od 50 000 do 200 000 RMB (od 27 780,28 PLN do 111 121,14 PLN). W przypadku poważnego naruszania kara może wynosić od 5% do 15% wysokości zarejestrowanego kapitału.
- Organy spółki
a) Reprezentant prawny
Reprezentant prawny [法定代表人 Fading daibiao ren] to szczególny organ w spółce prawa chińskiego, który samodzielnie reprezentuje spółkę w działaniach zewnętrznych. Jest to jedna z najważniejszych funkcji w spółce. Dotychczas reprezentant prawny musiał być prezesem zarządu (lub dyrektorem wykonawczym w przypadku braku zarządu) lub dyrektorem generalnym. Nowelizacja rozszerzyła pulę potencjalnych kandydatów na stanowisko przedstawiciela, dzięki czemu na tym stanowisku może pracować każdy dyrektor zajmujący się sprawami spółki w imieniu spółki lub, jak dotychczas, dyrektor generalny.
b) Reprezentant pracowników
Nowelizacja wprowadziła również wymóg, aby spółki zatrudniające ponad 300 osób wprowadziły stanowisko reprezentanta pracowników, który ma być członkiem rady dyrektorów lub rady nadzorczej. Reprezentant ma być wybrany w sposób demokratyczny. Ustawa wymienia kilka przykładowych sposobów, ale umożliwia sformułowanie własnego.
c) Organy nadzoru
Nowelizacja wprowadza znaczące zmiany w roli organów nadzoru w spółkach, przede wszystkim redukując ich rolę, a nawet wprost pozwalając na ich zniesienie.
Przede wszystkim przewidziano możliwość powołania „komitetu audytu” jako alternatywy dla rady nadzorczej. W jej skład mają wchodzić dyrektorzy, którzy będą wykonywali uprawnienia rady nadzorczej, co niejako powoduje wzmocnienie pozycji dyrektorów i zarazem konsolidację władzy w spółce.
Ponadto, w nowelizacji dopuszczono, aby małe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością [有限公司 youxian gongsi] lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które mają niewielką liczbę akcjonariuszy, nie posiadały rady nadzorczej lub organu nadzoru.
d) Dyrektor
Nowelizacja istotnie doregulowała proces usunięcia dyrektora z dotychczas pełnionego stanowiska. Dyrektor może zostać odwołany uchwałą akcjonariuszy, zgodnie z wymogami art. 71, lub może złożyć rezygnację za pisemnym powiadomieniem spółki. W przypadku złożenia rezygnacji przez dyrektora, który pełni jednocześnie funkcję przedstawiciela prawnego, uznaje się, że złożył on jednocześnie rezygnację z funkcji przedstawiciela prawnego i w terminie 30 dni wyznacza się nowego przedstawiciela prawnego.
W przypadku rezygnacji dyrektora, staje się ona skuteczna z dniem otrzymania powiadomienia przez spółkę. Co więcej, ustępujący dyrektor będzie w dalszym ciągu pełnił swoje obowiązki do czasu objęcia urzędu przez jego zastępcę, jeżeli w zarządzie pozostało mniej niż 3 dyrektorów (kworum ustawowe).
Dodatkowo, mała spółka z ograniczoną odpowiedzialnością bądź posiadająca małą liczbę akcjonariuszy nie ma już obowiązku tworzenia zarządu. Zamiast tego może posiadać jednego dyrektora, który pełni funkcje zarządu. W nowelizacji całkowicie zrezygnowano z pojęcia dyrektor wykonawczy [执行董事 zhixing dongshi].
- Akcjonariusze
Nowelizacja Prawa spółek przyznaje akcjonariuszom kilka istotnych uprawnień, które mogą wpłynąć na dotychczasową dynamikę rynku i wzajemne relacje pomiędzy akcjonariuszami. Przykładowo, jeżeli dominujący akcjonariusz w chińskim odpowiedniku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nadużyje swojej pozycji i istotnie zaszkodzi interesom samej spółki lub innym akcjonariuszom, wówczas inny akcjonariusz będzie miał prawo zażądać, aby spółka odkupiła jego udziały za cenę w odpowiedniej [合理heli] wysokości. Jeżeli porozumienie w sprawie wykupu nie zostanie osiągnięte w ciągu 60 dni, pokrzywdzeni akcjonariusze może wówczas wnieść pozew o odszkodowanie na podstawie art. 89 Prawa spółek.
Dodatkowo, złagodzono wymogi dotyczące zakładania spółek akcyjnych. W szczególności zniesiono zakaz sprzedaży swoich udziałów przez akcjonariuszy w pierwszym roku od założenia spółki, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Z ważniejszych kwestii, które szczególnie mogą interesować potencjalnych nabywców, złagodzono ograniczenia przenoszenia akcji na rzecz osób niebędących akcjonariuszami. Dotychczas w takiej sytuacji wymagane było uzyskanie zgody od ponad połowy pozostałych akcjonariuszy, co skutecznie utrudniało cały proces. Nowelizacja wprowadziła mechanizm, wedle którego należy pisemnie poinformować pozostałych akcjonariuszy o sprzedaży. Przyjmuje się, że jeżeli nie odpowiedzą w ciągu 30 dni od otrzymania pisemnego zawiadomienia, to zrzekli się swojego prawa pierwokupu.
Konkluzja
Powyższe zmiany wprowadzają powiew świeżości w dodatkowych regulacjach. Przede wszystkim kładą nastawienie na zwiększenie wiarygodności chińskich spółek, jak w przykładzie dodania terminu do wpłacenia kapitału zakładowego w całości, ale również zwiększają elastyczność w obrocie i wewnętrznej organizacji spółek, co przejawia się w zwiększonym zakresie potencjalnych kandydatów na reprezentanta prawnego. Zapoznanie się ze specyfiką znowelizowanego Prawa spółek pozwoli nie tylko na orientowanie się uprawnieniach i zakresie możliwości spółek różnego rodzaju, ale również umożliwi świadomą decyzję w razie chęci założenia własnej spółki w Chinach. Zawsze należy mieć na względzie to, że chińskie instytucje prawa spółek nigdy nie będą dokładnym przełożeniem tego, co funkcjonuje w Polsce, więc zapoznanie się z chińskimi regulacjami leży w interesie każdego, kto chciałby w jakiś wejść na chiński rynek.
Jak widać w niniejszym artykule, system jest nieustannie zmieniany, dlatego informacje na temat chińskich instytucji prawnych mogą stosunkowo szybko się zdezaktualizować. Żeby posiadać ważne i bieżące dane na temat funkcjonowania spółek w Chinach – warto skontaktować się z profesjonalistą, np. kancelarią prawną specjalizującą się w prawie chińskim.
