Pomimo globalnego spowolnienia spowodowanego pandemią COVID-19, Chiny pozostają krajem z najdynamiczniej rozwijającym się rynkiem konsumenckim na świecie. Owoce jakie może przynieść miliardowy rynek konsumentów sprawia, że próba wprowadzania tam swojej marki jest niesamowicie obiecująca. Jednak bez odpowiedniego przygotowania merytorycznego może okazać się bardzo ryzykowna. Na czym polega umowa franczyzy w Chinach? Na co należy uważać? Poniżej znajduje się zbiór przydatnych informacji.
Umowa ta nie jest regulowana w chińskim 合同法 (prawie kontraktowym) dyktującym dotychczas zasady umów w Chinach. Nie znalazła również miejsca w nowowprowadzonym chińskim kodeksie cywilnym który w marcu został przegłosowany, a od początku roku 2021 będzie obowiązującym. Na określenie franczyzy Chińczycy używają określenia特许经营 (tèxǔ jīngyíng) i reguluje ją kilka ustaw (zob. na dole), z czego najważniejszy jest CFAR – Commercial Franchise Administration Regulation. W artykule trzecim definiuje umowę franczyzy w perspektywie prawa chińskiego:
Art. 3 W niniejszym akcie prawnym komercyjna umowa franczyzy (dalej jako umowa franczyzy) oznacza przedsiębiorcę (dalej jako franczyzodawca) który udostępnia na drodze licencji, posiadany przez siebie, zarejestrowany znak towarowy, logo, patent, technologię i inne środki służące przedsiębiorstwu drugiej stronie (dalej jako franczyzobiorca), a franczyzobiorca prowadzi przedsiębiorstwo w określonym modelu, oraz zobligowany jest do poniesienia opłat uzgodnionych w umowie.
Umowa franczyzy jest dostępna wyłącznie dla przedsiębiorców. Przedsiębiorstwo powinno być w pełni dojrzałe oraz posiadać zdolność zapewnienia franczyzobiorcy pomocy, przewodnictwa, obsługi techniki i szkoleń biznesowych. Ciekawa jest zasada powszechnie określana jako „2+1” która za art. 7 CFAR wskazuje, że franczyzodawca zanim udzieli swojej franczyzy, musi przez co najmniej rok prowadzić dwa punkty swojego przedsiębiorstwa (niekoniecznie na terenie Chin, jak zostało ustalone przez działalność MOFCOM [chińskiego ministerstwa handlu]).
Istotnym czynnikiem jest na pewno konieczność zgłoszenia każdorazowej umowy franczyzy. Po zawarciu takowej, franczyzodawca ma 15 dni na zgłoszenie dokumentów do MOFCOM, który z kolei oceni pod względem legalności umowę franczyzy, ewentualnie wstrzymując dalsze procedowania.
Warto poświęcić chwilę na zadecydowanie o formie egzystowania podmiotu prawnego w Chinach. Przedsiębiorstwo chcące się podjąć udzielania swojej franczyzy państwie środka bez bycia podmiotem w ChRL jest możliwe. Oszczędność czasu i pieniędzy na rejestracji spółki niewątpliwie jest kuszącym atutem, jednak prowadzenie franczyzy w trybie crossborder łączy się z niebezpieczeństwem zbyt późnego dostrzeżenia nadużyć. Alternatywą jest utworzenie spółki na miejscu – co jest osobnym, dłuższym tematem.
Zagrożony może być rozwój przedsiębiorstwa na terenie Chin w przyszłości, jak i jego obecne egzystowanie, jeżeli nie dopełni niektórych formalności. Niesławne problemy z prawem własności intelektualnej są w Chinach w zdecydowanym odwrocie, jakkolwiek pozostawiają po sobie dalej kilka problematycznych kwestii.
Pomimo możliwości bardzo prostego zgłaszania towaru naruszającego prawo własności intelektualnej na takich platformach jak JD czy Taobao – naruszenia takie cały czas się jednak zdarzają. Lokalizacja potencjalnych zjawisk oraz kontrola franczyzobiorców przed wynoszeniem elementów franczyzy powinna skutecznie tym problemom zapobiec. Standardem dla każdego franczyzodawcy jest tzw. „umowa NNN” (non-disclosure, non-use, non-circumvention), która umożliwia skuteczne dochodzenie swoich praw w sądzie.
W przypadku zachowaniu należytej ostrożności, naruszenia nie powinny być powodem do obaw. Poziom sądownictwa ChRL w tej kwestii zdecydowanie wzrasta każdego roku. W 2018 brytyjska sieć sklepów odzieżowych Alfred Dunhill w wyniku orzeczenia chińskiego sądu otrzymała odszkodowanie o wysokości 10 milionów yuanów (5,5mln zł) kosztem chińskiej sieci ewidentnie inspirowanej brytyjską – Danhuoli. Później tego roku na korzyść spółki Ermenegildo Zegna zasądzona została taka sama kwota za naruszenia jej chińskiego odpowiednika Yves Zegnoa. Przykłady sukcesów w dziedzinie dochodzenia swoich praw w tej dziedzinie z każdym rokiem można mnożyć.
Jak zostało wyżej wspomniane, w całym procesie bierze udział chińska administracja. Niestety, ale koniecznie należy poświęcić czas na odpowiednie przygotowanie umów pod tym kątem, ponieważ negatywna opinia MOFCOMu może skutecznie zniweczyć próbę wprowadzenia franczyzy do Chin. Tłumaczenie i legalizowanie wydaje się być oczywistym wyzwaniem na start. Nie należy być również zaskoczonym jeżeli MOFCOM poprosi o takie dokumenty jak dowody na prowadzenie przedsiębiorstwa, dokumenty dołączane do umowy franczyzy – jak np. instrukcje dla franczyzobiorcy, plan biznesowy czy dowody na spełnianie zasady 2+1. Od samego początku warto zadbać o nieskazitelny stan dokumentacji i prawidłowe nabywanie praw z pomocą kancelarii specjalizujących się w prawie chińskim, aby dobrze prezentować się w oczach chińskich urzędów.
Pozostaje nam więc konkluzja: przed zakładaniem biznesu w danym kraju należy dobrze wybadać teren. Powyższy artykuł ma za zadanie zachęcać do takich inwestycji i pokazywać, że nie są to niewyobrażalne zagrożenia, a problemy które bardzo łatwo opisać. A opisane przestają już być tak straszne.
Najważniejsze akty prawne:
- 商业特许经营管理条例 z 2007, czyli rozporządzenie o zarządzaniu komercyjną franczyzą, po angielsku znany jako the Commercial Franchise Administration Regulation (dalej jako CFAR)
- 商业特许经营备案管理办法z 2011, czyli standardy administracyjne dotyczące rejestracji komercyjnej franczyzy, po angielsku znany jako The Commercial Franchise Registration Administrative Measures
- 商业特许经营信息披露管理办法 z 2012, czyli standardy administracyjne dotyczące ujawniania informacji o komercyjnej franczyzie, po angielsku znany jako The Commercial Franchise Information Disclosure Administrative Measures
- 外商投资商业领域管理办法z 2004, czyli standardy administracyjne dotyczące komercyjnych inwestycji zagranicznych, po angielsku znany jako The Administrative Measures for Foreign Investment in Commercial Fields
Artykuł Karola Czekałowskiego.