Intensyfikacja relacji politycznych i gospodarczych między Unią Europejską a Chińską Republiką Ludową następowała niemal w sposób wykładniczy. Od nawiązania relacji dyplomatycznych między Pekinem a Brukselą (w połowie lat siedemdziesiątych) a przystąpieniem Chin do Światowej Organizacji Handlu – 2001 rok, minęło niewiele ponad dwadzieścia lat.

Jednakże, ilość chińskich inwestycji zagranicznych dokonywanych na terenie Unii Europejskiej, zaczęła gwałtownie rosnąć dopiero w następstwie kryzysu finansowego z 2008 roku. W 2009 roku Chińskie inwestycje w Unii wyniosły około 2 mld Euro. Do 2015 roku kwota ta wzrosła do ponad 20 mld. Oznacza to dziesięciokrotny wzrost w ciągu zaledwie sześciu lat. W 2016 roku chińskie inwestycje w Unii Europejskiej osiągnęły wielkość w sumie 35 miliardów Euro co stanowi wzrost o 77% w stosunku do 2015 roku i ponad 17-kronie większy niż ten notowany w roku 2009 [1].

Jedynie w 2016 roku do przejęć przekraczających kwotę 2 miliardów Euro można zaliczyć: przejęcie Syngenta przez ChemChina, o rekordowej wartości umowy wynoszącej 40,7 mld EUR; przejęcie 10,5% udziałów w UK National Grid przez CIC za ponad 13 mld EUR; inwestycja 6,7 miliarda euro przez Chińskiego giganta Tencent w fińską firmę Supercell; przejęcie niemieckiej firmy z sektora robotyki KUKA przez Midei o wartości 4,4 miliarda euro; pozyskanie przez Chińskie konsorcjum 49% udziałów w angielskim przedsiębiorstwie Global Switch wyceniane na 2,8 miliarda Euro [2].

Powyżej opisana sytuacja stanowiła szok dla wielu osób zaangażowanych w tworzenie polityki europejskiej. Chiny, jeszcze dwie dekady temu zacofany i biedny kraj, wchodził na scenę wielkiego biznesu, z odpowiednim do swoich gabarytów, przytupem.

Pomimo tych spektakularnych sukcesów chińskich przedsiębiorców, trend bezpośrednich inwestycji zagranicznych wychodzących z Chin odwrócił się na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Poziom inwestycji wychodzących osiągnął szczyt w 2016 roku po dekadzie dwucyfrowego wzrostu. Od tamtej pory wykazuje tendencję spadkową. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne zmalały gwałtownie w 2017 i 2018 roku wskutek nałożenia przez Pekin ograniczeń administracyjnych w celu zniwelowania „irracjonalnego” odpływu kapitału. W 2019 roku globalne BIZ z Chin spadły do poziomu notowanego w 2014 roku. Znaczący ich spadek nie oznacza bynajmniej, że chińskie firmy straciły zainteresowanie globalną gospodarkę. Głównego powodu należy upatrywać raczej w regulacjach wewnętrznych. Pekin zaniepokojony odpływem kapitału z Państwa Środka wprowadził szereg regulacji administracyjnych utrudniających niektórym przedsięwzięciom opuszczenie terytorium najludniejszego państwa świata.

Jak podaje w swoim, opublikowanym w 2019 roku, raporcie [3] Mercator Institute for China Studies od 2017 roku łączna wartość chińskich inwestycji zagranicznych zaczęła maleć. Łącznie wartość transakcji BIZ spadła do 17,3 mld Euro w 2018 roku o 40% mniej niż w 2017 roku (poziom 29,1 mld Euro). Jest to najniższy poziom inwestycji od 2014 roku oraz spadek o ponad 50% w stosunku do szczytu 37 mld Euro w 2016 roku. Największymi beneficjentami inwestycji pochodzących zza Muru pozostały trzy kraje: Wielka Brytania, Niemcy, Francja. Jakkolwiek, ich ogólny udział na tle całej Wspólnoty spadł z 71% do 45% tylko na przestrzeni roku (z 2017 na 2018). Listę pięciu najczęściej wybieranych punktów docelowych chińskiego kapitału w 2018 roku zamyka Szwecja oraz region Beneluxu. „Południe” Unii odpowiada za 13% wszystkich inwestycji chińskich dokonywanych na terenie Unii Europejskiej. Europa Wschodnia (gdzie zaliczana jest również Polska) nie wydaję się być atrakcyjnym celem kapitału zza Muru. Odpowiada ona zaledwie za 2% wartości wszystkich dokonanych na terenie Wspólnoty inwestycji. Rekordzistką w tej mierze pozostaje Łotwa, która to na przestrzeni osiemnastu lat (2000-2018) przyciągnęła, na swoje własne niewielkie terytorium, chiński kapitał o łącznej kwocie mniejszej niż 0.1 miliarda Euro. Dla porównania ta liczba dla Wielkiej Brytanii, Niemiec i Polski wynosi odpowiednio: 46,9; 22,2; 1.4 miliarda Euro.

Tendencja spadkowa utrzymywała się również na przestrzeni 2019 roku. Analiza pokazuje, że  ogólna wartość chińskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii Europejskiej spadała kolejny rok z rzędu. Łączna wartość chińskich transakcji w Unii spadła do 11,7 mld Euro, czyli o 33% mniej niż w 2018 roku. Stanowi to najniższy poziom inwestycji od 2013 roku i spadek o 69% w porównaniu ze szczytem 37,3 mld Euro w 2016 roku [4].

Z wielką dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, iż na przestrzeni 2020 roku trend został utrzymany i ogólna wartość chińskich inwestycji zagranicznych na terenie Unii malała dalej. Wydatny w tym udział ma z pewnością trwająca pandemia i kryzys gospodarczy jaki za sobą pociągnęła.

Podsumowując ten krótki zarys warto zastanowić się nad pytaniem, czy aby w tym konkretnym przypadku historia się nie powtórzy? Chiny, poradziły sobie z kryzysem finansowym z 2008 roku znacznie szybciej i sprawniej niż zachodnie demokracje. Zdyszane gospodarki Zachodu pozwoliły się dogonić szybko rosnącej, pełnej werwy gospodarce Państwa Środka, stwarzając jej pustą przestrzeń, którą ta szybko zajęła dowodząc swojej niebywałej witalności.

Otwartą zostaje kwestia, czy aktualny kryzys wywołany epidemią przyniesie ze sobą powtórkę tego co doświadczyliśmy zaledwie dekadę temu – zadyszki zachodu i tryumfalnego wzrostu Państwa Środka.

 

Przypisy:

[1] Por. Zhang, S. and Zhang, Y., 2018. EU FDI Screening And Its Impact On Chinese Investments. Str.3, dostępne na: <https://www.dentons.com/en/insights/guides-reports-and-whitepapers/2019/february/4/eu-fdi-screening-and-its-impact-on-chinese-investments> [Dostęp 12 grudnia 2020].

[2] Por. Ibidem, str. 3-4.

[3] Zob.. Hanemann, T., Kratz, A. and Huotari, M., 2019. CHINESE FDI IN EUROPE: 2018 TRENDS AND IMPACT OF NEW SCREENING POLICIES. Str. .9., <https://www.merics.org/en/papers-on-china/chinese-fdi-in-europe-2018> [Dostęp 11 grudnia 2020].

[4] Kratz A., 2020, Chinese FDI in Europe: 2019 Update, <https://rhg.com/research/chinese-fdi-in-europe-2019-update/> [Dostęp 13 grudnia 2020].

 

Artykuł Stanisława Szufrajdy