„Pomocy, aresztowano mnie w Chinach!” – Krótki poradnik o przysługujących Ci prawach

Prawo chińskie | 23 grudnia 2024

Naturalnie każdorazowo podczas podróży za granicę należy przestrzegać powszechnie obowiązującego prawa i zachowywać się odpowiednio, mając na uwadze różnice kulturowe. Czasem może się jednak zdarzyć sytuacja, kiedy przez pomyłkę lub niewiedzę popełnimy przestępstwo, wskutek którego zostaniemy aresztowani. Jak się wówczas zachować? Czego unikać?

  1. Za co można zostać aresztowanym w Chinach?

Co do zasady, w Chinach ściga się podobne przestępstwa, co w Polsce – ogólne zasady i dużą część przestępstw reguluje ustawa Prawo karne Chińskiej Republiki Ludowej (chiń.: 中华人民共和国刑法, pinyin: Zhonghua renmin gongheguo xingfa, nowelizowane dnia 29 grudnia 2023 r.) (dalej: chińskie prawo karne), a także inne właściwe ustawy. Nie należy więc zachowywać się w żaden sposób, który zagraża bezpieczeństwu Chińskiej Republice Ludowej lub jej obywateli. Jakie zachowania mogą zostać za takie zagrożenia uznane? Poniżej przytaczamy kilka występków i przestępstw, które wystarczą, żeby zostać aresztowanym.

  • W Chinach niektóre przestępstwa kara się surowiej niż w Polsce – np. wiele obcokrajowców bywa aresztowanych za posiadanie, bądź palenie marihuany (w tym zakresie Chińczycy są niezwykle surowi – za handel narkotykami przewidywana jest także kara śmierci!)
  • Symbole narodowe są traktowane z dużą estymą – a przede wszystkim cieszą się ochroną prawną. Publiczne okazywanie braku szacunku w stosunku do flagi, parodiowanie hymnu państwowego i inne zachowania tego typu mogą skończyć się aresztowaniem.
  • Odwiedzając parki narodowe i ciesząc się przyrodą nie jest wskazanym, aby wyrywać rośliny bądź w jakikolwiek sposób je uszkadzać. Przez dużą różnicę geograficzną przeciętny Europejczyk może nawet nie zdawać sobie sprawy z tego, które rośliny znajdują się pod ochroną. Zgodnie z art. 344 chińskiego prawa karnego za niszczenie, sprzedawanie, a nawet kupowanie roślin, które są pod ochroną grozi do trzech lat pozbawienia wolności.

Zgodnie z art. 82 Procedury karnej Chińskiej Republiki Ludowej (chiń.: 中华人民共和国刑事诉讼法, pinyin: Zhonghua renmin gongheguo xingshi susong fa, nowelizowana dnia 26 października 2018 r.) (dalej: chińska procedura karna), aresztowanym można zostać jeśli władze chińskie uznają, że co najmniej jedna z poniższych przesłanek została spełniona:

  • Osoba przygotowuje się do popełnienia przestępstwa, popełnia przestępstwo lub zostaje złapana bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa;
  • Osoba została zidentyfikowana jako sprawca przestępstwa przez ofiarę lub naocznego świadka na miejscu zdarzenia;
  • Dowody przestępstwa znaleziono przy osobie lub w miejscu jej zamieszkania;
  • Osoba po przestępstwie: próbowała popełnić samobójstwo, uciekła lub jest w trakcie ucieczki;
  • Jest wysokie prawdopodobieństwo, że osoba będzie usiłowała zniszczyć, sfałszować dowody lub namawiać inne osoby do fałszywych zeznań;
  • Osoba nie podaje swojego prawdziwego imienia ani adresu, a jej tożsamości nie da się ustalić [szczególnie istotne w przypadku obcokrajowców];
  • Osoba jest podejrzana o popełnienie przestępstwa w grupie, wielokrotne popełnienie przestępstw.

 

  1. Jak wygląda aresztowanie?

Zgodnie z art. 86 chińskiej procedury karnej, w ciągu 24 godzin od aresztowania, organ bezpieczeństwa publicznego przesłuchuje podejrzanego. Chińskie władze mają obowiązek zapewnienia tłumacza osobom niewładającym miejscowym językiem, co wyrażono wprost w art. 9 chińskiej procedury karnej. Należy jednak mieć na uwadze fakt, iż j. polski jest dość niecodziennym językiem, więc istnieje duże prawdopodobieństwo zapewnienia tłumacza biegle władającego językiem angielskim.

Chiński odpowiednik tymczasowego aresztowania co do zasady może być stosowany znacznie dłużej w porównaniu do Polski. W ciągu trzech dni od aresztowania przekazuje się wniosek do prokuratury ludowej, która następnie musi się ustosunkować do wniosku w ciągu 7 dni (art. 91). Można więc zostać zatrzymanym na 10 dni bez przedstawienia zarzutów. W razie odmowy aresztu, tymczasowo zatrzymanego należy natychmiast zwolnić. Co do zasady, w Chinach tymczasowe aresztowanie nie powinno przekraczać dwumiesięcznego okresu podczas postępowania przygotowawczego (art. 156), jednakże za zgodą prokuratora wyższego szczebla (a nie sądu – jak w Polsce!) może ulec przedłużeniu o jeden miesiąc. Powyższe terminy nie odnoszą się do postępowania sądowego, co oznacza, że mogą ulec dodatkowemu wydłużeniu, jeśli sąd uzna to za konieczne.

 

  1. Co zrobić w razie aresztowania?

Na mocy art. 36 ust. 1 pkt b) Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach konsularnych, na żądanie osoby tymczasowo zaaresztowanej władze chińskie mają obowiązek poinformować o zatrzymaniu polski urząd konsularny. Zaleca się skorzystać z tej opcji tak szybko jak to tylko możliwe – o ile konsulat sam w sobie nie może udzielić porady prawnej, to jest w stanie zapewnić pomoc z tłumaczeniem, poinformować rodzinę czy pracodawcę, a także pomóc w znalezieniu prawnika, który podejmie się sprawy. Co więcej, urzędnicy konsularni mają również prawo odwiedzania, rozmawiania i korespondowania z osobą zatrzymaną, co też umożliwi władzom konsularnym bieżące monitorowanie sytuacji osoby tymczasowo zatrzymanej.

Istnieje również możliwość zwolnienia z aresztu za poręczeniem majątkowym, które może mieć miejsce jeśli zatrzymanemu grozi niewielka kara, zatrzymany cierpi na poważną chorobę bądź zaszła inna okoliczność. Należy jednak mieć na względzie, że nie wolno opuszczać miasta bez uprzedniej zgody władz, a także należy niezwłocznie stawiać się na ich wezwanie. Co więcej, chińskie władze mogą zatrzymać paszport obcokrajowca uniemożliwiając w ten sposób tymczasowy powrót do swojego kraju.

Podczas całego procesu zaleca się współpracę z organami ścigania i zachowywanie się z szacunkiem w stosunku do funkcjonariuszy organów publicznych. Z racji „obcości” prawa chińskiego z perspektywy polskiego obywatela, wskazanym może być niezwłoczne skontaktowanie się z prawnikiem zaznajomionym w specyfice prawa chińskiego. Bariera językowo-kulturowa może skutecznie utrudnić kontakt z organami bezpieczeństwa, a samo zatrzymanie – możliwość wyszukania odpowiednich kancelarii. Z tego też powodu warto poprosić urząd konsularny o pomoc w wyborze.

 

Oczywiście, nie należy również panikować, jeśli przypadkiem popełnimy przestępstwo. Chińskie organy co do zasady trzymają się przepisów prawa, a zapytany o pomoc urząd konsularny bądź prawnik zrobią wszystko, aby wyjaśnić i załagodzić sytuację.

Natalia Wilczyńska

Studiuje prawo w ramach Między Dziedzinowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim. W 2023 r. ukończyła studia sinologiczne na Uniwersytecie Warszawskim.

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się do newslettera akceptujesz jednocześnie naszą politykę prywatności.