Już 16 października 2022 r. w Pekinie rozpocznie się XX Zjazd Komunistycznej Partii Chin (KPCh). Wtedy to 2296 delegatów zasiądzie w Wielkiej Hali Ludowej (będącej zazwyczaj miejscem zgromadzeń parlamentu) reprezentując 90 milionów członków Komunistycznej Partii Chin. Zjazd ma za zadanie nie tylko ustalić program na kolejne 5 lat partii, ale także wybrać nowy, dwudziesty Komitet Centralny KPCh. Podczas tego spotkania zostanie zatwierdzona lista członków Centralnej Komisji ds. Kontroli Dyscypliny, a także zostanie wybrany Komitet Centralny. Dzień po zamknięciu Zjazdu odbędzie się I sesja plenarna, na której Komitet Centralny zatwierdzi skład Biura Politycznego i jego Stałego Komitetu, czyli najważniejszego organu decyzyjnego Komunistycznej Partii Chin.
Priorytety przedstawione na Zjeździe Partii pomogą wytyczyć trajektorię polityczną, gospodarczą i zagraniczną Chin na najbliższe pięć lat. Jednocześnie, jest to także okazja do wewnętrznych przetasowań i zmian na stanowiskach. To może mieć ogromne znaczenie, biorąc pod uwagę kończącą się II kadencję Przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinpinga. W zachodnich mediach funkcja ta jest popularnie utożsamiana z prezydentem.
Obecnie w Pekinie trwa sprzątanie miasta oraz prace organizacyjne związane z odpowiednim przygotowaniem Zjazdu, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa delegatów i przebieg wydarzenia bez żadnych dodatkowych zaskoczeń. W związku z tym może się to wiązać z utrudnieniami w komunikacji w całych Pekinie, włącznie z międzynarodowymi lotniskami. Warto wspomnieć, że już od dłuższego czasu Chiny nie sprzyjają podróżom ze względu na bardzo gorliwe podejście do epidemii COVID-19. Standardowo przy każdym zjeździe można było się liczyć z dodatkowymi kontrolami i zamykaniem niektórych stref – stąd Pekin może nie być najlepszy miejscem do zwiedzania w obecnej chwili.
W chińskich mediach można napotkać różnorakie teorie co do decyzji, które mogą zostać podjęte na zjeździe. Z perspektywy prawniczej, najbardziej kluczowe będą deklaracje dotyczące relacji Chin z innymi krajami oraz decyzje określające, w którą stronę planują rozwijać współpracę międzynarodową. Jednakże, kierunek tych działań jest mocno uzależniony od tego jak będą wyglądać zmiany na szczycie. Co więcej, pośrednio będą miały wpływ także decyzje władz co do polityki walki z epidemią.
Zmiany na szczycie?
Nieformalne zasady KPCh wypracowane w ostatnich dekadach mają za zadanie usunąć część niepewności i zmienności związanych ze zmianami przywództwa. Jeszcze kilka lat temu generalne oczekiwania co do zjazdu wskazywały, że Xi miałby ustąpić pod koniec tegorocznego spotkania, ze względu na zakończenie swoich dwóch kadencji i przekroczenie wieku emerytalnego 68 lat. Wówczas, na jego miejsce zostałoby mianowane nowe pokolenie kierownictwa, które przygotuje grunt pod przyszłą ewolucję zarządzania partią.
Zgodny konsensus większości ekspertów wskazuje, ze Xi Jinping najprawdopodobniej jednak pozostanie liderem Chin w dającej się przewidzieć przyszłości. Ważną podstawą dla tej teorii jest fakt, że podczas zeszłego, XIX zjazdu zniesiono limit dwukadencyjności dla najważniejszych funkcji w państwie. Od ostatniego Zjazdu wzmocnił on znacznie swoją pozycję. Jednocześnie dał się również poznać jako bezkompromisowy przeciwnik korupcji, wprowadzając w szeregach partii bardzo wysoką kontrolę w tym zakresie (przykładowo: w ubiegłym miesiącu były minister finansów został skazany na karę śmierci za przyjmowanie korzyści majątkowych, która prawdopodobnie zostanie zamieniona na karę dożywotniego pozbawienia wolności). Do podstawy programów szkolnych wprowadzone zostały Myśli Xi Jinpinga, które to są obecne nawet w szkołach podstawowych. Przez cały czas jednocześnie Przewodniczący Xi nie wskazał jednak żadnego potencjalnego następcy.
Jednocześnie warto wspomnieć o plotce, która w ciągu ostatnich dniach stała się względnie popularna także w polskich mediach. Xi Jinping w ostatnim czasie był nieobecny w mediach. Najprawdopodobniej było to spowodowane kwarantanną po wizycie w Kazachstanie. Według teorii, miał jednak zostać ofiarą puczu swoich współpracowników, a następnie być przetrzymywany w areszcie domowym. Informacja ta pojawiła się po raz pierwszy na jednym z internetowych profili udostępniających dużo fałszywych informacji o polityce w Chinach. Wiadomość ta została podchwycona przez media w Indiach i Pakistanie. Jednakże, należy ją ocenić jako nieprawdopodobną, zwłaszcza w kontekście ogłoszenia przez rządowe media Xinhua pełnej listy delegatów na XX Zjazd Partii. Zwłaszcza, że oświadczenie o wyborze, (odczytane również w niedzielnych wieczornych wiadomościach CCTV) zaczyna się od słów: „Pod silnym kierownictwem Komitetu Centralnego Partii z towarzyszem Xi Jinpingiem w roli Przewodniczącego.”
Kapitał zagraniczny
Z niecierpliwością czekamy na informacje jakie zostaną przedstawione po zakończonym zjeździe. Może to przybliżyć nam szerszy obraz planów wobec polityki Chin w relacjach z Zachodem. Decyzje te będą miały bezpośredni wpływ na sytuację inwestycji w Chinach – Xi jest zwolennikiem centralizacji. Niepodważalnym aspektem rozwoju Chin ostatnich lat jest polepszenie sytuacji pracowników oraz wzbogacenie się społeczeństwa. Dotychczas Chiny dążyły do powolnego ograniczania świadczenia taniej siły roboczej, przy jednoczesnym kładzeniu nacisku na zwiększenie importu.
XIX Zjazd Partii postawił sobie za cel zapoczątkowanie „nowej ery”, charakteryzującą się położeniem nacisku na jakość nad wielkim wzrostem ilościowym, zmniejszaniem ryzyka, wzmożonym dążeniem do rozwoju rodzimych technologii oraz bardziej równomiernym rozprowadzaniem bogactwa w społeczeństwie. Domniemywać należy, że te idee dalej będą jednymi z ważniejszych celów gospodarczych po XX Zjeździe Partii.
Z roku na rok widzimy coraz więcej orzeczeń chińskich sądów traktujących strony zagraniczne na takich samych warunkach jak strony chińskie. Chiny dołączają do kolejnych traktatów, a ostatnie zmiany w prawie spółek zlikwidowały różnice pomiędzy spółkami zagranicznymi a lokalnymi. Są to niewątpliwie korzystne warunki dla przedsiębiorców z Polski. Domniemywać przez to należy, że Chiny tracić będą pozycję taniego miejsca do produkcji, a umacniać się będą jako silny rynek zbytu bogatych konsumentów.
Walka z epidemią
Polityka „zero tolerancji dla koronawirusa” okazała się być wyjątkowo uciążliwa dla mieszkańców Państwa Środka. Do dnia dzisiejszego duża część społeczeństwa musi poddawać się regularnym testom (część z nich nawet co trzy dni), a także posługiwać się aplikacją, która ocenia możliwość bycia zakażonym. W przypadku otrzymania pozytywnej oceny w telefonie, można zostać pozbawionym możliwości korzystania z np. komunikacji publicznej. Po raz pierwszy obserwuję się wyraźne zniecierpliwienie polityką państwa wśród mieszkańców Chin. Wydaje się, że Zjazd może być dobrą okazją do ogłoszenia zmiany kierunku. Wielu Chińczyków uważa, że lada moment ogłoszony zostanie koniec drakońskich ograniczeń.
Jednakże, na uwadze trzeba mieć fakt, zbliżającego się sezonu zimowego, podczas którego władze są bardziej skłonne do zwiększania obostrzeń, niż ich znoszenia. W praktyce, w Chinach ze względu na sytuację pandemiczną, znaczna część wrześniowych rozpraw sądowych została przeniesiona na październik i listopad tego roku. Jednakże, ciężko powiedzieć czy wtedy odbędą się one w wyznaczonym terminie. Pojawia się pytanie, czy decyzje te nie były również powiązane z ograniczeniem zbędnego ruchu w stolicy Chin na czas trwania Zjazdu.
Z perspektywy globalnej, Chiny wskazują, że pandemię zniosły w sposób dobry. W 2021 roku Chiny wyprzedziły USA w zakresie ilości bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Z kolei, w 2020 roku ogłoszono, że wzrost PKB wyniósł 2,2% (najniższy wynik od 1976 roku), jednak w 2021 r. wskazywał on już 8,1%. Z obserwacji rynku należy jednak stwierdzić, że nie był to owocny okres dla rozpoczynania biznesu w Chinach. Podmioty, które nie zdążyły wejść na ten rynek przed 2019, miały trudności, żeby w ogóle się tam znaleźć. Podmioty, które już w Chinach funkcjonowały, zanotowały wzrosty.
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę powyższe informacje należy stwierdzić, że najprawdopodobniej XX Zjazd KPCh nie przyniesie zmian, a jedynie umocnieni obecną władzę. Należy się spodziewać reelekcji Xi Jinping, chociaż prawdopodobna jest zmiana premiera, co przełoży się najpewniej na umocnienie obranego przez Chiny kursu od 2013 roku. Po Zjeździe, zarówno w Chinach, jak i na całym świecie obserwować się będzie wysiłki Pekinu mające na celu powstrzymanie przedłużającego się spowolnienia gospodarczego, co zwiększa szanse na złagodzenie restrykcji dot. COVID-19. Takie działania mogą spowodować odwilż w relacjach z Zachodem, które – zwłaszcza z USA – stały się skrajnie zaognione. Chiny będą się najprawdopodobniej skupiać na nadaniu swojej gospodarce ponownego pędu, co może być dobrą okazją do inwestycji.
Artykuł autorstwa Karola Czekałowskiego