Foreign Investment Law of the People’s Republic of China, czyli chińska ustawa o inwestycjach zagranicznych reguluje bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Państwie Środka. Weszła w życie 1 stycznia 2020 roku i od tego czasu struktura spółek z zagranicznym kapitałem została drastycznie zmieniona. Zdarza mi się jednak ciągle natrafiać na artykuły odwołujące się do starego systemu rozważające problemy, których już zwyczajnie nie ma. Warto byłoby ten problem przybliżyć, jako przydatny zarówno dla przedsiębiorców, jak i prawników. Formy prawnej egzystencji dostępne dla podmiotów zagranicznych były zasadniczo trzy: WFOE (wholly foreign-owned enterprise/外商独资企业), EJV (equity joint ventures/股权合资企业) lub CJV (cooperative joint venture/合作经营企业), gdzie każda miała swoje charakterystyczne cechy.
Jak było dotychczas uregulowane prawo o inwestycjach zagranicznych w Chinach?
Prawo dot. spółek kapitałowych zostało ustanowione w latach 1979-80 i od tego czasu było absolutną podstawą egzystencji zagranicznych podmiotów w Chinach. Obecnie stworzony przez nie szkielet został uchylony w 2020 roku, znajdujemy się więc w etapie przejściowym, którego finalnym celem jest objęcie wszystkich podmiotów chińskim 中华人民共和国公司法 – czyli prawem spółek. Po okresie przejściowym nie będziemy mieli już do czynienia z WFOE, EJV oraz CJV, a wyłącznie z „FIEs” czyli foreign invested enterprises (外商投资企业). Chińskie prawo spółek, nieobejmujące dotychczas spółek z zagranicznym kapitałem zacznie mieć do nich zastosowanie za cztery lata, proces dostosowywania się ma zostać zakończony do 2025 roku.
Zmiany te są zdecydowanie zasadnicze i pojęcie na temat poprzedniego systemu nie daje wglądu w obecny stan prawny. Ustawa o inwestycjach zagranicznych (nazywana często FIL od Foreign Investment Law/外商投资法) obejmuje sześć różnych rozdziałów obejmujących: przepisy ogólne, promocję inwestycji, ochronę inwestycji, zarządzanie inwestycjami, odpowiedzialność i przepisy dodatkowe. Ustawa ma na celu promowanie uczciwej konkurencji, równego stosowania programów wspierających rozwój oraz równego udziału w zamówieniach publicznych – zarówno dla przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym, jak i lokalnym. Najdonioślejszy dla tego artykułu pozostaje jednak art. 49, który z dniem 1 stycznia 2020 derogował dotychczasowe ustawy regulujące wspomniane powyżej, przemijające formy spółek.
Co zmienia wprowadzenie nowego Foreign Investment Law?
Nowe przepisy dotyczące inwestycji zagranicznych mają zastosowanie do wszystkich inwestycji zagranicznych na terytorium kontynentalnych Chin. Inwestycję zagraniczną definiuje się jako działalność inwestycyjną prowadzoną bezpośrednio lub pośrednio przez zagraniczną osobę fizyczną, przedsiębiorstwo lub inną organizację. Wskazanie i wyróżnienie pośredniej inwestycji było wcześniej nieznanym konceptem. Inwestycje zagraniczne obejmują następujące okoliczności:
- Inwestor zagraniczny zakłada na terytorium Chin przedsiębiorstwo z kapitałem zagranicznym samodzielnie lub wspólnie z innym inwestorem;
- Inwestor zagraniczny nabywa akcje, udziały, udziały w majątku lub inne podobne prawa i udziały przedsiębiorstwa na terytorium Chin;
- Inwestor zagraniczny dokonuje inwestycji w celu zainicjowania nowego projektu na terytorium Chin samodzielnie lub wspólnie z innym inwestorem; i
- Inwestor zagraniczny dokonuje inwestycji w inny sposób określony ustawami, przepisami administracyjnymi lub przepisami Rady Państwa.
Jak te zmiany wpływają na rzeczywistość podmiotów zagranicznych w Chińskiej Republice Ludowej?
Każda z form jest zunifikowana i poddaje się szeregowi zmian. Najpopularniejsza forma spółki – WFOE pod poprzednim reżimem prawnym zawsze musiała być spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Obecnie nie ma takiego ograniczenia i może funkcjonować w formie prawnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółki akcyjnej. Zmieniły się wymagania co do minimalnego kapitału, mechanizmy funkcjonowania spółek w sprawach kapitału zapasowego czy likwidacji spółek.
W przypadku WFOE dotychczas obowiązywał minimalny kapitał w zależności od działu gospodarki, którego miał dotyczyć, obecnie wymagania minimalnego kapitału nie ma. Po opłaceniu podatków spółka była zobowiązana odkładać część dochodu na premie i koszty socjalne dla pracowników w formie kapitału zapasowego. Obecnie spółki dalej muszą to robić, choć w bardziej zorganizowany sposób wpłacając 10% swoich zysków na osobno utworzoną rezerwę, z docelowym pułapem 50% zarejestrowanego kapitału.
Nieco większe zmiany dotknęły zagranicznych spółek akcyjnych gdzie mocno przesunięto środek ciężkości pomiędzy zarządem a akcjonariuszami – na korzyść tych drugich. Umożliwiono osobom fizycznym z chińskim obywatelstwem być akcjonariuszami, ograniczono liczbę możliwych dyrektorów i skrócono ich kadencję, zniesiono kworum obecnych na rzecz kworum głosujących, zlikwidowano prawo veta dot. transferu udziałów spółki czy umożliwiono nieproporcjonalny podział dywidend.
Podsumowanie
Trudno byłoby w artykule na blogu zasugerować, która forma prawna jest najlepszą dla każdego przypadku. Dobrze jednak zapoznać się z możliwościami, bo może to wpłynąć na podjęcie decyzji o podjęciu całego procesu. Jest to tylko wstęp podkreślający ilość zmian obowiązujących w ChRL od zeszłego roku i wskazanie obecnie egzystującego etapu przejściowego. Dokładne omówienie praw i obowiązków podmiotów z kapitałem zagranicznym w Chinach wymaga lektury publikacji akademickich dotyczących tematu, a najlepiej obecnego stanu prawnego w oryginale. Chyba nie trzeba wskazywać, że podejmowanie przedsięwzięcia rejestracji w Chinach przez przedsiębiorcę bez odpowiedniej pomocy prawnej jest praktycznie niemożliwe.
Zainteresował Cię ten temat? Jeśli tak, zobacz też inne artykuły publikowane przez blog o Chinach. Poruszamy tu kwestie m.in. ekonomiczne i prawne, w tym.: podatki w Chinach, eksport towarów do Chin, weryfikacja chińskiej firmy, rejestracja znaku towarowego w Chinach czy eksport żywności do Chin.
Artykuł Karola Czekałowskiego